Dział
Ekosystem leśny
Ilość znalezionych haseł: 11
(ekologia lasu, ekosystem leśny), porównawcze badania ekosystemu borowego (bory sosnowe i dębowo-sosnowe) i grądowego (lasy dębowo-lipowo-grabowe) przeprowadzono w Puszczy Niepołomickiej. Roczny przyrost biomasy wynosi w borach około 7, w grądach ponad 10 ton x ha-1. Przy stanie biomasy (podawanej w milionach kJ x ha-1) wynoszącym w borach 2 204, a w grądach 3 020 jednostek – produkcja pierwotna brutto wynosi odpowiednio 408 i 434, produkcja pierwotna netto 126 i 190 jednostek/rok. Główną przyczyną niższej produkcji pierwotnej netto w borach jest znacznie wyższa intensywność oddychania, wynosząca 282, w porównaniu z 244 jednostkami/rok w grądzie. Zawartość biomasy w liściach, gałęziach i korze jest nieznacznie, a w pniach i korzeniach znacznie większa w grądzie. Jeszcze większe różnice na korzyść grądu stwierdzono w odniesieniu do zawartości azotu w liściach i gałęziach, a zwłaszcza w pniach i korzeniach, gdzie jest ona około sześciokrotnie wyższa. Z jednego hektara boru rośliny pobierają rocznie około 50 kg azotu, 14 kg potasu, 10 kg wapnia, 5 kg fosforu i 3 kg magnezu. W grądach odpowiednie liczby są prawie trzy razy wyższe. Konsumenci pierwszego rzędu (roślinożercy) pobierają w borach około: 3% biomasy, 22% azotu, 28% potasu i 47% wapnia (zawartych w roślinach), podczas gdy w grądach około: 5% biomasy, 14% azotu, 6% potasu i 34% wapnia. W ekosystemie borowym stwierdzono występowanie około 50, a w ekosystemie grądowym ponad 100 gatunków roślin.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, ekosystem leśny), las naturalny powstał spontanicznie w drodze naturalnej sukcesji jako wysoko zorganizowany ekosystem leśny. Wykazuje on ekologiczną równowagę, wyrażającą się jednością biotopu j biocenozy. Oddzielenie ich oznacza zniszczenie ekosystemu i załamanie lub przerwanie spełniania funkcji produkcyjnych, ochronnych i rekreacyjnych [Thomasius 1997]. W lesie naturalnym stosunki biocenotyczne są zachowane w sposób zbliżony do lasu pierwotnego (chodzi o skład gatunkowy, strukturę, teksturę itp.). Zawsze charakteryzuje go naturalna pokrywa leśna, powstała wskutek odnowienia naturalnego, które nigdy nie było modyfikowane przez siew lub sadzenie. Lasy naturalne mogły być poddawane wpływom antropogenicznym w przeszłości [Schuck i in. 1994] - nie spowodowały one jednak niekorzystnych zmian w takim ekosystemie. Różnica między lasem pierwotnym a naturalnym wiąże się z działalnością człowieka w przeszłości. W lasach europejskich prawie zawsze można dostrzec wpływ człowieka. Dlatego nazwa „las naturalny” jest częściej stosowana w praktyce niż nazwa „las pierwotny'. Las naturalny stanowi wielką wartość dla nauk leśnych, w tym szczególnie dla hodow1i lasu, oraz dla innych nauk przyrodniczych - głównie ze względu na to, że umożliwia badanie naturalnych zespołów leśnych, budowy i dynamiki drzewostanów oraz ekosystemu leśnego.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, ekosystem leśny), las pierwotny jest to ekosystem leśny nienaruszony przez człowieka w sposób bezpośredni lub pośredni - rozwija się on w warunkach naturalnych, a „gospodarują” w nim odwieczne prawa przyrody. Las pierwotny to puszcza sprzed tysięcy lat lub istniejące jeszcze gdzieniegdzie na świecie lasy dziewicze. Lasy takie zachowały się w tajdze syberyjskiej i kanadyjskiej oraz w równikowych strefach Afryki, Ameryki Południowej i Australii. Rozproszone resztki lasów pierwotnych przetrwały w odosobnionych regionach Europy, głównie na terenach górskich i bagiennych (zwłaszcza na Bałkanach, w Alpach i Karpatach). Według ostatnich szacunków stwierdzono tu istnienie około 0,3 mln ha lasów pierwotnych (0,4% ogólnej powierzchni lasów Europy), rosnących w rezerwatach ochrony ścisłej i na innych powierzchniach chronionych strefy umiarkowanej Europy. Do krajów o największym udziale powierzchni ściśle chronionych należą: Słowacja, Bułgaria, Albania, Słowenia i Czechy. W Polsce lasy o charakterze pierwotnym znajdują się m.in. w Puszczy Białowieskiej, w rezerwatach ścisłych na Babiej Górze, w Gorcach i w Bieszczadach; należą do nich także niektóre górnoreglowe bory świerkowe w Tatrach. Las pierwotny jest kategorią., z której pochodzą lasy pozostałych kategorii. Ponieważ na kuli ziemskiej nie ma praktycznie miejsca, na które człowiek nie wywarłby swego wpływu (choćby przez imisje przemysłowe krążące w atmosferze i z opadami docierające niemal wszędzie), zatem las pierwotny odpowiadający podanej na początku definicji, ściśle biorąc nigdzie już nie istnieje. Jeżeli pominie się oddziaływania pośrednie, można przyjąć, że mamy do czynienia z lasami „o charakterze pierwotnym'.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, ekosystem leśny), las zagospodarowany (gospodarczy, produkcyjny) to las, który człowiek użytkuje, ochrania i odnawia. Jest to las produkcyjny, gdyż dostarcza różnych sortymentów i płodów leśnych, a poza tym w różnym stopniu pełni funkcje ochronne i rekreacyjne. Las prawie zawsze wywiera wpływ na glebę, klimat, stosunki wodne, ma ponadto, o czym już wspomniano, znaczenie wypoczynkowe, zdrowotne i krajobrazowe. Jeśli jeden z tych aspektów ma w danych warunkach tak duże znaczenie dla dobra ogólnego, że wytwarzanie drewna i innych płodów schodzi na dalszy plan, to lasy których taka sytuacja dotyczy nazywa się ochronnymi. Wyrazem doceniania roli lasów w Polsce jest uznanie wszystkich lasów gospodarczych za ogólnie chronione - na mocy ustawy o lasach. Odrębną kategorię lasów stanowią lasy ochronne, określane jako szczególnie chronione na mocy różnych ustaw. Zalicza się tu lasy o szczególnych walorach przyrodniczych, uznane zgodnie z przepisami o ochronie przyrody za rezerwaty. W tak zniekształconym i zachwianym ekosystemie, jakim jest las użytkowany przez ludzi, świadoma i celowa działalność człowieka jest rzeczą konieczną. Zapewnia ona powstanie nowej generacji, a następnie, dzięki wielu zabiegom pielęgnacyjnym, utrzymuje gospodarczy ekosystem leśny w stanie umożliwiającym mu spełnianie potrzebnych funkcji. Dzisiejsze leśnictwo ekosystemowe (bliskie naturze) opiera się na znajomości procesów ekologicznych: naturalnej sukcesji, konkurencji, śmiertelności, odnawiania (rozrodczości), przeżywalności, czy strategii przetrwania. Jego cele to: odbudowa zniekształconych lub zdegradowanych fragmentów lasów zbliżonych do naturalnych; ochrona i faworyzowanie dziko żyjących roślin i zwierząt; ochrona i propagowanie całego bogactwa zasobów genowych drzew, krzewów i roślin zielnych; promowanie naturalnej selekcji; zachowanie i wzmacnianie różnorodności ekosystemów; ograniczenie pozyskiwania drewna oraz udostępnianie i sprzedaż walorów rekreacyjnych, estetycznych, zdrowotnych itp.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, ekosystem leśny), najpotężniejszy i najbardziej złożony ekosystem lądowy, występujący pod różnymi postaciami, wchodzącymi w skład biomów leśnych zajmujących około 30% powierzchni lądów i stanowiących niezwykle istotną część biosfery. Biomasa (sucha masa) ekosystemów leśnych na kuli ziemskiej jest ponad dwanaście razy większa od biomasy wszystkich pozostałych ekosystemów lądowych. Produkcja pierwotna netto (sucha masa) dla tajgi wynosi około 10, dla lasów strefy umiarkowanej - około 15, a dla równikowych lasów deszczowych - około 40 miliardów ton/rok. Ekosystem leśny jest układem bardzo złożonym i dynamicznym, wykazującym jednocześnie dużą stabilność dzięki znacznemu potencjałowi samoregulacyjnemu, objawiającemu się na wszystkich poziomach jego organizacji - od pojedynczej komórki, poprzez osobniki i populacje poszczególnych gatunków, po ekosystem jako całość. Dynamika ekosystemów leśnych związana jest silnie z dynamiką ich biocenoz. Pojęcie ekosystemu leśnego dotyczy przy tym układów o różnej skali. Podstawowym układem ekologicznym jest roślina (kępa trawy, krzew, drzewo) wraz z całą przenikaną jej nadziemnymi i podziemnymi organami przestrzenią, w której panują swoiste warunki mikrośrodowiskowe (klimatyczne i glebowe) i którą zamieszkują inne organizmy (bakterie, grzyby, owady, ptaki, ssaki). Te podstawowe ekosystemy tworzą większe układy (płaty roślinności runa, grupy i kępy drzew), a wszystko razem składa się na większą całość, na przykład fragment lasu, który można objąć wzrokiem stojąc w jego wnętrzu, czy kompleks leśny widziany z lotu ptaka. Kompleks leśny można zatem rozpatrywać jako zbiór zachodzących na siebie mniejszych ekosystemów o różnej skali. Strefa styku (przenikania się) sąsiednich ekosystemów dowolnej wielkości stanowi ekoton, przy czym najwyraźniej będzie on widoczny na granicy pomiędzy różnymi zbiorowiskami leśnymi, a zwłaszcza na granicy ekosystemu leśnego z innym ekosystemem (łąka, jezioro, pole). Najważniejszą rolę w ekosystemach leśnych pełnią drzewa, które decydują o charakterze klimatu i warunkach glebowych we wnętrzu lasu oraz są głównymi producentami materii organicznej. Udział runa leśnego w produkcji biomasy jest niewielki (rzędu 1%). Biomasa wyprodukowana przez rośliny jest konsumowana w lesie przez roślinożerców (owady, ptaki, zwierzyna) w niewielkim stopniu (około 5%). Roślinożercy stanowią pokarm dla konsumentów wyższego rzędu (drapieżców). Około 95% biomasy drzew (w postaci obumarłych kwiatów, szyszek, liści, gałęzi, pni) trafia na dno lasu tworząc ściołę (detrytus) i jest tu rozkładana przez destruentów (reducentów). Większość destruentów to organizmy glebowe (edafon), których biomasa w lasach umiarkowanej strefy klimatycznej wynosi zazwyczaj kilka ton na 1 ha. W ekosystemach leśnych, ze względu na ich duże przestrzenne zróżnicowanie powstają bardzo liczne mikrosiedliska (w koronach i pniach drzew, podszycie, runie, martwym drewnie, ściole, glebie). Dzięki temu powstaje tu bardzo wiele nisz ekologicznych, zajmowanych przez najróżniejsze organizmy. Można przyjąć, że w przeciętnym ekosystemie leśnym naszej strefy klimatycznej (o powierzchni kilku ha) bytuje od kilkuset do kilku tysięcy gatunków organizmów żywych.
Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem różnych źródeł, m. in.: Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa; Puchalski T., Prusinkiewicz Z. (1990): Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), leśne środowisko przyrodnicze rozpatrywane łącznie ze wszelkimi powiązaniami oraz zależnościami, w jakich pozostają przedstawiciele świata organizmów żywych określonej przestrzeni i poszczególne składniki abiotycznej części leśnych zasobów naturalnych oraz klimat (w tym mikroklimat) określonej przestrzeni i leśne zasoby naturalne.
Konrad Tomaszewski. Prototyp Encyklopedii leśnej. Materiał niepublikowany.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), z badań przeprowadzonych w Puszczy Niepołomickiej wiadomo, że udział runa w wytworzonej przez producentów biomasie nie przekracza 2%. Ponad 98% to biomasa drzew. Konsumenci I rzędu (roślinożercy) pobierają około 3% tej biomasy w borach i 5% w grądach. Zatem ponad 95% biomasy w naszych lasach (z przewagą borów) nie przechodzi przez ogniwa konsumentów, lecz trafia w postaci martwej materii (nekromasy) na dno lasu, tworząc tam warstwę ścioły (detrytusu). Część tej nekromasy jest konsumowana przez detrytusofagi, które dają początek detrytusowemu łańcuchowi troficznemu, podobnie jak roślinożercy konsumujący żywą materię roślinną dają początek łańcuchowi troficznemu spasania.
Zarówno roślinożercy, jak i detrytusofagi mogą być konsumowani przez konsumentów wyższego rzędu (drapieżców, pasożyty). Ten sam osobnik drapieżcy może być ogniwem zarówno w łańcuchu spasania, jak i łańcuchu detrytusowym – na przykład ten sam ptak może konsumować zarówno gąsienice owadów żerujących na drzewach, jak i dżdżownice. Całą martwą materię roślinną i zwierzęcą, jak również wszystkie odchody trafiające na dno lasu rozkładają destruenci. Do tej grupy należą liczne mikroorganizmy heterotroficzne (bakterie, grzyby, promieniowce), pierwotniaki i wiele bezkręgowców (nicienie, pierścienice, roztocze, owady bezskrzydłe, chrząszcze i in.). W efekcie aktywności destruentów powstają związki mineralne pobierane przez producentów (rośliny zielone) – cykl się zamyka.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), drzewostany mają zdolność wytwarzania w swoim wnętrzu specyficznego klimatu, który w pierwszym rzędzie zależy od tworzących je gatunków drzew. Swoisty mikroklimat oraz charakterystyczna dla danego gatunku ścioła wpływają z kolei na tempo i kierunek procesów humifikacji, a w rezultacie na cały kompleks fizycznych i chemicznych warunków glebowych. Konsekwencją modyfikacji mikroklimatu i gleby jest występowanie pod poszczególnymi gatunkami drzew swoistej flory i fauny. Zatem skład gatunkowy drzewostanu decyduje o powstawaniu charakterystycznych, związanych z nim ekosystemów.
W badaniach przeprowadzonych w południowej Wielkopolsce (9 gatunków drzew na siedlisku BMśw i 9 gatunków drzew na siedlisku LMśw) wykazano, że w jednogatunkowych drzewostanach, po 30 latach od ich posadzenia na tym samym typie siedliskowym lasu: mikroklimat, gleba, runo, występowanie roztoczy, dżdżownic i ptaków znacznie się różniły. Również różnice ekosystemowe obserwowane w borach i grądach wynikają w głównej mierze z udziału różnych gatunków drzew w tych ekosystemach.
Zobacz więcej...
((Ekologia lasu, ekosystem leśny), na podstawie badań przeprowadzonych w ekosystemie Silver Springs na Florydzie( patrz rycina) wiadomo, że z padającego na ten ekosystem całkowitego promieniowania słonecznego (1 700 000 kcal/m2 rok) pochłonięte zostaje około 25%, z czego większość zużyta zostaje na transpirację. Na energię chemiczną w procesie fotosyntezy zostaje zamienione około 1,2% (produkcja pierwotna brutto), z czego ponad połowę drzewa zużywają na oddychanie. W swoich tkankach odkładają biomasę (produkcja pierwotna netto), która stanowi równowartość około 0,5% dochodzącej do tego ekosystemu energii słonecznej. To jest właśnie biomasa, która jest widoczna w ekosystemie w postaci drzew, krzewów i innych roślin.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), w sprawnym ekosystemie leśnym odbywa się niezakłócony, płynny przepływ energii i obieg materii (bez przestojów, zatorów, jałowej kumulacji). Cała wyprodukowana materia organiczna ulega szybkiemu rozkładowi (mineralizacji). Wszystkie pierwiastki są dostępne i pobierane przez rośliny w optymalnych ilościach. Synteza materii organicznej przebiega intensywnie, a biomasa biocenozy jest zbliżona do maksymalnej (w danych warunków siedliskowych).
Przyczyną małej sprawności ekosystemu leśnego bywa dość często nadmierne gromadzenie się na dnie lasu nadmiernej ilości detrytusu, zwłaszcza w postaci butwiny. W ten sposób pierwiastki pobierane z gleby przez drzewa nie wracają do obiegu, a gleba staje się coraz bardziej jałowa. Obecność butwiny związana jest z małą różnorodnością i aktywnością edafonu, które wynikają z kolei z niekorzystnych warunków abiotycznych, zwłaszcza niedostatku ciepła oraz niekorzystnych stosunków wodnych (zbyt wilgotno lub zbyt sucho).
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), ekosystem leśny, w którym działają mechanizmy samoregulacji na różnych poziomach jego organizacji. Dzięki nim produkcja i rozkład materii organicznej przebiegają bez zakłóceń, a populacje podlegają samoprzerzedzeniu, dzięki czemu zagęszczenie osobników nie przekracza pojemności środowiska. Liczebność osobników w populacjach regulowana jest również w drodze interakcji międzygatunkowych. Jednym z najważniejszych procesów samoregulacyjnych w ekosystemach leśnych jest przerzedzanie się drzew w drzewostanie, które wynika głównie ze zróżnicowanej cienioznośności sąsiadujących osobników. Drzewa (w różnym wieku), których zdolność znoszenia ocieniania została przekroczona, stopniowo usychają i są eliminowane z drzewostanu. Ważnym aspektem stabilności ekosystemów leśnych jest też ich zdolność reagowania na zaburzenia (gradacje, śniegołomy, wiatrołomy, pożary), po których las regeneruje mniejsze lub większe luki lub powraca na utracone tereny w drodze naturalnej sukcesji.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, ekosystem leśny), aby przedstawić rzeczywistą strukturę ekosystemu leśnego należałoby dokładnie opisać tworzące go czynniki ożywione i nieożywione, występujące w określonej przestrzeni i czasie, ponieważ struktura ta cały czas się zmienia. Opisując czynniki ożywione należałoby między innymi przedstawić: listę wszystkich gatunków, liczebność osobników reprezentujących poszczególne gatunki, biomasę osobników reprezentujących te gatunki, rozmieszczenie tych osobników i ich biomasy w przestrzeni ekosystemu, dynamikę tych wszystkich elementów (migracje, cykle, trendy …). Opisując czynniki nieożywione należałoby między innymi przedstawić: rozkład promieniowania świetlnego, parametry ciepła i temperatury, stosunki wodne i skład chemiczny powietrza oraz zawartość poszczególnych pierwiastków, zawartość materii organicznej i stopień jej rozkładu, kwasowość, porowatość, aerację i skład chemiczny powietrza, rozkład temperatury i stosunki wodne w glebie. Wszystko te czynniki klimatyczne i glebowe należałoby przedstawić nie tylko dla całej przestrzeni zajmowanej przez ekosystem leśny, ale także jak zmieniają się one w czasie (cykle dobowe, sezonowe, zmiany kierunkowe …). Zatem aby dokładnie przedstawić strukturę określonego ekosystemu leśnego, trzeba by cały czas monitorować wszystkie jego składowe w całej jego przestrzeni. Ze względów technicznych jest to oczywiście niemożliwe. A nawet gdyby było, nie bylibyśmy w stanie jednocześnie odebrać tak ogromnej ilości informacji. Dlatego zmuszeni jesteśmy analizować elementy struktury ekosystemu leśnego jedynie wybiórczo i przedstawiać tę strukturę oraz funkcjonowanie ekosystemów leśnych na uproszczonych modelach.
Zobacz więcej...
1
Wszystkich stron: 1
