Dział
Las jako zjawisko geograficzne
Ilość znalezionych haseł: 33
(ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), Lasy (ekosystemy leśne, formacje leśne, biomy leśne) występują wszędzie tam, gdzie: występuje odpowiedni klimat, jest odpowiednia gleba, zanieczyszczenia środowiska nie przekraczają krytycznego progu i człowiek nie usuwa ich bezpośrednio (wypalanie, karczunek, wylesienia). Klimat jest wiodącym czynnikiem, warunkującym występowanie ekosystemów leśnych, dlatego od dawna poszukiwane są współczynniki, które wyrażałyby tę zależność. Współczynniki klimatyczne określające możliwość występowania formacji leśnej to między innymi: tetraterma Mayra - las może występować tam, gdzie średnia temperatura czterech miesięcy okresu wegetacyjnego (V-VIII) przekracza 10°C; kryterium Rubnera - las może występować tam, gdzie długość okresu wegetacyjnego (temperatury > 10°C) przekracza 60 dni; współczynnik hydrotermiczny Langa - las występuje tam, gdzie iloraz rocznej sumy opadów i średniej temperatury rocznej (L) wynosi ponad 40; współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa (K) – las może występować tam, gdzie współczynnik ten (będący ilorazem dziesięciokrotnej sumy opadów i sumy temperatur dobowych) wynosi od 1 do 3 (dla półpustyni wynosi on poniżej 1, a dla tundry powyżej 3). W dowolnym miejscu naszego globu klimat zależy od: nachylenia osi Ziemi do ekliptyki i jej ruchu wokół Słońca, szerokości geograficznej, prądów morskich, panujących wiatrów, odległości od wybrzeża, usytuowania względem łańcuchów górskich, wysokości nad poziomem morza, topografii i innych czynników. Ze względu na wpływ tak wielu czynników przebieg stref klimatycznych (patrz ryc. 1), a w następstwie stref glebowych (patrz ryc. 2) jest dość nieregularny. Z nieregularnej strefowości klimatu i gleby wynika nieregularna strefowość formacji roślinnych, w tym formacji (biomów) leśnych (patrz ryc. 3).
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), klimat i gleby: Lasy iglaste na północy mają zimy długie i ostre. Zimą ilość opadów jest niewielka, więcej ich przypada na lato. Woda jest często czynnikiem limitującym, gdyż zimą opady występują głównie w postaci śniegu i wszędzie rozciąga się wieczna zmarzlina. Gleby są typu bielicowego, kwaśne i bogate w próchnicę, z grubą warstwą ściółki. Jest ona akumulowana, gdyż ze względu na niskie temperatury aktywność drobnoustrojów jest niewielka. Dominująca roślinność: Borealne lasy są zdominowane przez gatunki drzew iglastych, takich jak świerki (Picea sp.), jodły (Abies sp.), modrzewie (Larix sp.) i sosny (Pinus sp.), z niewielką domieszką drzew liściastych, jak brzozy (Betula sp.) i topole (Populus sp.). Liście w kształcie igieł zmniejszają transpirację i ograniczają utratę wody. Stożkowata forma wzrostu wielu drzew iglastych jest adaptacją chroniącą przed uszkodzeniami spowodowanymi gromadzeniem się śniegu w koronach drzew. Ich niski stopień ewapotranspiracji i zdolność do wytwarzania w liściach substancji zapobiegających zamarzaniu pozwala na utrzymanie w nich wody przez całą zimę. Zwierzęta leśne: Lasy iglaste są zamieszkiwane przez wiele roślinożernych ssaków, od łosi po myszy, zające i wiewiórki. Na gatunki drapieżne, takie jak wilki i niedźwiedzie brunatne, polowano aż do prawie całkowitego ich wyginięcia. Przetrwały jeszcze w nielicznych, izolowanych populacjach. Lasy iglaste stanowią miejsca lęgowe dla wielu wędrownych ptaków, jak pokrzewki czy drozdy. Żyje tu złożony zespół ptaków - ziarnojadów, w tym także krzyżodzioby, które są zdolne do wydobywania nasion nawet z zamkniętych szyszek.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), deszczowe lasy tropikalne, lasy ombrofilne, biom obejmujący zawsze zielone lasy najbardziej wilgotnych części strefy gorącej, w których suma opadów rocznych sięga 4000 mm, a średnia temperatura miesięczna wynosi 25–28°C, natomiast rozkład opadów i temperatur jest równomierny w ciągu całego roku. Gleby zajmowane przez deszczowe lasy równikowe charakteryzują się małą zawartością substancji organicznych, co jest efektem szybkiego rozkładu i mineralizacji szczątków obumarłych roślin i zwierząt. Lasy te mają budowę wielowarstwową i cechują się ogromnym bogactwem i różnorodnością gatunkową (na 1 ha lasu znajduje się więcej gatunków niż na obszarze Europy). Najlepiej rozwinięta jest warstwa drzew, zróżnicowana na trzy główne piętra wysokościowe. Charakterystyczną cechą jest występowanie w ich obrębie dużej ilości epifitów, lian, bezzieleniowych pasożytów (rośliny pasożytnicze) i saprofitów. Fauna reprezentowana jest przez liczne gatunki ssaków, płazów, gadów, ptaków (głównie roślinożernych) i bezkręgowców (owadów, pierścienic, skorupiaków, ślimaków). Zwierzęta zasiedlają zwykle wyższe warstwy lasu. Występują w dorzeczu Amazonki i Orinoko, na obszarze gwinejsko-kongijskim, malezyjskim i Półwyspie Indochińskim.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), górna granica lasu (alpejska granica lasu) to najwyżej położony pas niskich drzew (około 8 m), rosnących w luźnym zwarciu. W polskich górach za graniczne zwarcie przyjmuje się 0,4. Tam gdzie zwarcie spada poniżej tej wartości las się kończy, a zaczynają się grupy drzew. Wysokość górnej granicy lasu zależy głównie od szerokości geograficznej, ale również od wielkości masywu górskiego. Generalnie im bliżej równika i im większy masyw górski, tym granica ta przebiega wyżej. Na samym równiku górna granica lasu jest obniżona (efekt długotrwałego zachmurzenia) i nie przekracza tam 4000 m n.p.m. Najwyżej przebiega ona w okolicach zwrotników, przy czym na półkuli północnej (gdzie utworzona jest z drzew iglastych) - na wysokości 5 000, a na półkuli południowej (gdzie utworzona jest z drzew liściastych) - na wysokości 4 500 m n.p.m. W Alpach górna granica lasu osiąga 2 200, w Tatrach przebiega średnio na wysokości około 1550, a w Karkonoszach na wysokości około 1250 m n.p.m.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), biom wykształcony w strefie umiarkowanej odznaczającej się wyraźną, stosunkowo niedługą porą zimową i letnimi temperaturami powyżej 10°C. Występuje na półkuli północnej, zajmując obszar Europy, wschodniej Azji, środkowo-zachodniej części i wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej.
Biom ten podlega znacznym wahaniom temperatury w ciągu roku i zmianom w cyklach wegetacyjnych. Obejmuje lasy zbudowane z drzew zrzucających liście na zimę, głównie buków, dębów, a także w mniejszej liczbie grabów, brzóz, klonów, jesionów, lip, wierzb, olch i topoli. Zawiera też gatunki iglaste: świerki, sosny, jodły i modrzewie. Podszycie tworzą krzewy (np. leszczyna, kruszyna, trzmielina, tarnina), krzewinki, paprocie, pnącza (np. bluszcz), jeżyny. Skład i rozwój runa jest zależny od rodzaju drzewostanu i jego zwartości. Las strefy umiarkowanej cechuje się strukturą warstwową (struktura warstwowa lasu). Znaczne zacienienie wynikające z obecności drzew liściastych i dużego zwarcia koron ogranicza rozwój podszytu i runa w okresie letnim. Wiele gatunków wykorzystuje więc okres bezlistności i w ciągu wczesnych miesięcy wiosennych zakwita, wydaje owoce i nasiona. Gleby lasów strefy umiarkowanej są żyzne, bogate w próchnicę.
Zawartość związków organicznych i mineralnych uzupełniana jest nieustannie przez działalność organizmów glebowych i grzybów, które rozkładają opadłe liście, gałęzie i przewrócone pnie. Faunę reprezentują przede wszystkim liczne gatunki ptaków (np. dzięcioły, krogulce, myszołowy, kanie, sowy, sikory), mniej liczne ssaki (np. wiewiórki, susły, jelenie, sarny, rysie, myszy, dziki) oraz występujące w ogromnej ilości i różnorodności owady. Do lasów strefy umiarkowanej zalicza się również lasy zimozielone występujące na półkuli południowej w południowej części Andów, na Tasmanii, Nowej Zelandii i w południowo-wschodniej Australii.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), strefa przejściowa między lasami liściastymi zrzucającymi liście na zimę (lasy strefy umiarkowanej) a stepami. Charakteryzuje się mozaikowatym rozmieszczeniem obydwu formacji, uwarunkowanym głównie lokalnymi czynnikami glebowymi i rzeźbą terenu. Las zajmuje środowiska wilgotne (np. doliny rzek), step suchsze. Lasostep występuje m.in. na Syberii, Uralu i we wschodniej Europie. W kierunku południowym przechodzi w step, w północnym w las. W lasostepie eurazjatyckim wyróżnia się 2 części różniące się składem gatunkowym drzewostanu. Na terenach azjatyckich występują tzw. kolki (lub kołki), czyli lasy rozwijające się na podłożu o zwiększonej wilgotności, w których występują brzozy: brodawkowata (Betula pendula) i omszona (Betula pubescens). Część europejska obejmuje natomiast enklawy lasów z dębem szypułkowym (Quercus robur), osiką (Populus tremula), jesionem wyniosłym (Fraxinus excelsior), wiązem pospolitym (Ulmus campestris) i klonami (Acer).
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), strefa przejściowa szerokości ok. 100 km między tundrą a borealnym lasem iglastym. Stanowi makromozaikę roślinności tundrowej, leśnej i torfowiskowej, której rozwój uwarunkowany jest głównie czynnikami glebowymi. Las występuje w zagłębieniach i dolinach rzek, poza zasięgiem suszy mrozowej. Jego większy udział zaznacza się w południowej części lasotundry. Charakteryzuje się luźnymi drzewostanami o niskich, skarlałych i powyginanych drzewach, z przewagą w części europejskiej sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris), świerka syberyjskiego (Picea obovata) i brzozy (Betula), a w azjatyckiej ze znacznym udziałem modrzewia syberyjskiego (Larix sibirica) i dahurskiego (Larix dahurica). Tundra i torfowiska rozwijają się w miejscach wzniesionych, odsłoniętych. Ich udział rośnie w kierunku północnym.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), [wł. galleria = galeria, tunel, sztolnia], odmiana deszczowych lasów równikowych, porastająca tereny dolin rzecznych. Ich skład florystyczny jest zależny od położenia geograficznego i strefy klimatyczno-roślinnej, w której występują. W Ameryce Południowej tworzą je m.in. gatunki z rodzaju akacja (Pitadenia), figowiec, wierzba, balsa, kauczukowiec, w Afryce występują natomiast drzewa z rodzin Burseriaceae, Sterculiceae, morwowatych, wilczomleczowatych, cezalpiniowatych, marzannowatych.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), [gr. mésos = środkowy, pośredni + philéo = lubię], humidowe, okresowo zielone lasy równikowe. Występują na obszarach, na których rok podzielony jest na 2 pory: suchą (chłodniejszą) i wilgotną (cieplejszą). Zajmują obszary południowej i południowo-wschodniej Azji, północnej i północno-wschodniej Australii, a także spotyka się je w Ameryce Środkowej i Południowej oraz Afryce. Korony drzew występują w dwóch głównych poziomach. Wyższe drzewa tracą liście w okresie suszy, niższe wykształcają trwałe, zwykle drobne i skórzaste liście. Gleby lasów mezofilnych są stosunkowo bogate w substancje organiczne.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), [arab. mausim = pora roku], lasy mezofilne występujące na terenach o klimacie monsunowym, na których okres wilgotny przedzielony jest okresem suchym (trwającym 3–5 miesięcy), wskutek sezonowych zmian kierunków wiatrów, wiejących od morza w kierunku lądu, a następnie z głębi lądu do morza, przy rocznej sumie opadów wynoszącej 1000–2500 mm. Istnieją różne formy lasów monsunowych rozwijające się w zależności od wilgotności klimatu, charakteryzujące się częściową lub całkowitą utratą liści w okresie suchym. Korony drzew występują na 2 poziomach. Wyższy stanowią drzewa zrzucające liście w czasie suszy, w niższym są drzewa o drobnych, skórzastych i nie opadających liściach. W drzewostanie często dochodzi do dominacji jednego lub kilku gatunków. Warstwa krzewów jest różnie wykształcona, a runo dobrze rozwinięte. Lasy monsunowe występują w 3 postaciach: jako lasy mieszane, tekowe lub damarzykowe. Rosną m.in. w Ameryce Południowej (wschodnia część Andów), w Ameryce Środkowej (od strony Pacyfiku), w północnej i północno-wschodniej Australii, we wschodniej Afryce i na Madagaskarze.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), suche lasy tropikalne występujące w rejonach charakteryzujących się naprzemiennym występowaniem okresów suszy (trwających 6–10 miesięcy) i okresów deszczowych oraz średnią roczną sumą opadów wynoszącą 700–1300 mm. Są na ogół niskie, o luźnym zwarciu drzewostanu. Korony drzew występują przeważnie na jednym poziomie, są rozłożyste i spłaszczone. Część gatunków wykształca liście duże i grube, opadające w porze suchej, część ma natomiast liście skórzaste, małe, które utrzymują się przez cały rok. W runie najobficiej reprezentowane są trawy. Lasy podrównikowe występują na obszarze wschodniej i południowo-wschodniej Afryki, w środkowej części Półwyspu Indyjskiego, w Ameryce Południowej (w Brazylii), w Ameryce Środkowej i w Australii.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), klimat i gleby: Klimat lasów strefy umiarkowanej jest uzależniony od pór roku, z temperaturami spadającymi zimą poniżej zera, i z ciepłymi, wilgotnymi latami. Roczna suma opadów waha się od 700 mm do 1500 mm. Gleby są dobrze wykształcone. Dominująca roślinność: Lasy strefy umiarkowanej składają się z gatunków drzew liściastych, zrzucających liście na zimę (dąb, orzesznik, klon, jesion, buk), z dodatkiem niektórych drzew iglastych (sosna, choina). Lasy mają gęsty, krzewiasty podszyt i, tam gdzie dociera światło, bogate runo leśne (składające się z roślin zielnych) oraz warstwę mchów i porostów. Wiele gatunków podszytu i runa, takich jak cebulice (Scilla sp.) czy zawilec gajowy (Anemone nemorosa), które występują w angielskich dąbrowach, kwitnie, zanim korony dominujących gatunków drzew zewrą się, przez co dopływ światła stanie się ograniczony. Złożona, warstwowa struktura roślinności i wynikająca stąd duża biomasa organizmów samożywnych oznacza, że zbiorowisko jest zdolne do zmagazynowania znacznej ilości energii wiosną, latem i wczesną jesienią. Zagospodarowane tereny leśne, na których prowadzi się wyrąb i nowe nasadzenia, nie mają takiego zróżnicowania flory naziemnej jak lasy pierwotne. Szczyr trwały (Mercurialis perenne) czy czworolist pospolity (Paris quadrifolia) są gatunkami, które występowały już w pradawnych lasach Brytanii. W lasach strefy umiarkowanej, w których prowadzi się intensywną gospodarkę w celu pozyskiwania drewna, zróżnicowanie gatunkowe zwierząt jest małe. Często sadzone są nie rodzime iglaste gatunki drzew. Chociaż rosną one szybko i spełniają wysokie wymagania co do jakości drewna oraz pulpy drzewnej dla przemysłu papierniczego, nie tworzą odpowiedniego siedliska i nie dostarczają odpowiedniego pożywienia rodzimej faunie leśnej. Zwierzęta leśne: Mniej dewastowane lasy strefy umiarkowanej Ameryki Północnej zamieszkują pręgowce amerykańskie, szopy, jelenie, kojoty i niedźwiedzie oraz liczne gatunki ptaków wróblowatych, dzięciołów, drapieżnych i sów. W angielskich dąbrowach występują takie ptaki jak sikory, pokrzewki, zięby, dzięcioły i sójki. Drobne ssaki to nornica ruda (Clethrionomys glareolus), mysz zaroślowa (Apodemus sylvaticus), ryjówki (Sorex sp.) i jeż (Erinaceus europaeus). Wszystkie one żyją na dnie lasu, pod osłoną roślinności runa.
Zobacz więcej...
1 2 3 »
Wszystkich stron: 3
