Dział
Żywe organizmy w glebie i próchnica
Ilość znalezionych haseł: 80
(Gleboznawstwo leśne), o budowie i właściwościach → próchnicy leśnej decydują podstawowe właściwości mineralnej części gleby oraz skład gatunkowy drzewostanu dostarczający opadu roślinnego o zróżnicowanej podatności na rozkład. Wymienione cechy w danych warunkach klimatycznych prowadzą do zróżnicowania typów próchnic w lasach. W Klasyfikacji gleb leśnych Polski [2000], wyróżnia się następujące jednostki klasyfikacji próchnic: typy (→ mull, → moder, → mor), podtypy (suchy, świeży, wilgotny, bagienny) i odmiany (rozdrobniony, włóknisty, właściwy, mazisty, murszowaty, torfiasty).
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), Kręgowce (Vertebrata). Tylko nieliczne kręgowce w warunkach geograficznych Polski można zaliczyć do form glebowych, w dodatku okresowych. Niektóre płazy (kumaki, ropuchy, traszki, salamandry) i gady zimują w glebie, wykorzystują ją jako schronienie w czasie upałów i suszy. Ze ssaków, z glebą związane są np. kret i ryjówka, a także drobne gryzonie. Jedynym kręgowcem w Polsce ściśle związanym z glebą jest kret., który ma przystosowane do grzebania przednie kończyny. Kret większość życia spędza w glebie i opuszcza ją na krótko wiosną, w czasie godów. Kret unika suchych gleb piaszczystych, a także zbyt wilgotnych lub zbyt zbitych. Głębokość chodników kreta jest zróżnicowana, zwykle w zasięgu korzeni roślin, zimą chodniki są głębsze. Wyliczono, że ilość gleby wyrzuconej przez jednego kreta w ciągu jednego roku może dochodzić do 13 ton. Daje to obraz rozmiaru mieszania gleby przez krety. Pokarmem kretów są prawie wszystkie zwierzęta spotkane w glebie, w tym najczęściej – dżdżownice, często poczwarki, larwy. Udział owadów dojrzałych w diecie kreta stanowi do 5%. Napotykano przypadki zjadanych myszy przez kreta. Krety gromadzą zapasy pokarmu na zimę, zwykle w specjalnych niszach w pobliżu gniazda zimowego, czasem w ścianach chodników. Dżdżownice znalezione jako zapas zimowy miały okaleczone lub odgryzione pierścienie głowowe, lecz pozostawały żywe i mało aktywne. Aktywność kreta sprzyja przewietrzaniu, spulchnianiu i mieszaniu gleby. W przeciwieństwie do kreta, drobne ryjówki żyją głównie w ściółce leśnej, nie są zdolne do rycia korytarzy i preferują wilgotne lasy liściaste. W glebach leśnych gryzonie reprezentowane są przez smużkę (skoczkowate), badylarka, mysz polną, zaroślową i leśną (myszowate). Najliczniej reprezentowane są w glebach leśnych chomikowate, nornica ruda, piżmak. Niemal wszystkie gryzonie żywią się materiałem roślinnym, a także drobnymi bezkręgowcami. Inne grupy istot żywych w glebie zaprezentowano hasłem → organizmy glebowe.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), mineralizacja w chemii analitycznej oznacza rozkład substancji organicznej do prostych związków mineralnych. Mineralizacja glebowych związków organicznych przekształca produkty → humifikacji, w związki mineralne. W warunkach tlenowych proces nazywa się → butwienie, dający produkty pełnego utlenienia, jak CO2, H2O, jony Ca++, K+, SO4--, PO4---, NH4+ i NO3- i inne. Mineralizacja przebiegająca w warunkach beztlenowych nosi nazwę → gnicie, a jego produktami są m.in.: CO2, H2O, H2S, CH4, skatol itp. W procesie mineralizacji biorą udział mikroorganizmy, mikrofauna i mezofauna glebowa. Przykładem mineralizacji jest → amonifikacja, tj. przejście azotu zawartego w związkach organicznych (aminy, amidy, aminokwasy) pod wpływem działalności mikroorganizmów w amoniak. W etapie drugim mineralizacji azotu, azot amonowy jest utleniany w formę azotanową w procesie zwanym → nitryfikacja. Mineralizacja materii organicznej posiada doniosłe znaczenie w udostępnianiu roślinom związków zawartych w glebowej materii organicznej. Dopiero mineralne związki rozpuszczone w roztworze glebowym mogą być pobierane przez rośliny. Mineralizacja glebowej materii organicznej stanowi też ważny etap w obiegu materii w ekosystemie.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), typ próchnicy w dystroficznych (→ dystroficzna gleba leśna) glebach leśnych. Tworzy go → podpoziom surowinowy Ol, → podpoziom butwinowy Of, → podpoziom epihumusowy Oh. Poziom próchniczno-mineralny → A jest słabo wykształcony lub nie występuje. Jest wskaźnikiem niskiej aktywności biologicznej edafonu glebowego, co prowadzi do powolnego rozkładu materii organicznej i jej nagromadzenia na powierzchni mineralnej części gleby. Na podkreślenie zasługuje, że w wielu przypadkach (głębokie przepuszczalne piaski) jest to jedyny możliwy do powstania bez ingerencji człowieka typ próchnicy. Głębokie, przewiewne i przepuszczalne piaski nie są w stanie zatrzymać produktów rozkładu materii organicznej i wytworzyć poziomu A. W takich warunkach próchnica typu mor jest warstwą ochronną dla mineralnej części gleby, chroni wilgoć i dostarcza wielu składników. Jest wreszcie miejscem bytowania wielu żywych istot, tak ważnych dla funkcjonowania gleb i lasu. Zniszczenie lub przyspieszone rozłożenie tej próchnicy w lasach może skutkować erozją eoliczną prowadzącą do uruchomienia piasków i powstawania wydm. Próchnica typu mor występuje w kilku odmianach w warunkach siedlisk suchych, świeżych, wilgotnych i bagiennych. Obecność próchnicy typu mor w warunkach leśnych zbliżonych do naturalnych nizin i wyżyn Polski wskazuje, że jest to → dystroficzna gleba leśna, co w klasyfikacji siedlisk jest borem (B).
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), nicienie (Nematoda). Znanych jest na świecie ponad 11 000 gatunków nicieni, z czego połowa to pasożyty roślin i zwierząt. Nicienie glebowe są formami wolnożyjącymi. Nicienie są bardzo rozpowszechnione, można je spotkać na wiecznej zmarzlinie i w gorących źródłach, w wodach słonych i słodkich oraz w glebach, w resztkach organicznych. W glebach leśnych można spotkać te same gatunki nicieni, co w glebach uprawnych, ale skład gatunkowy całego zgrupowania i stosunki ilościowe są w tych glebach różne. Istnieje znaczne zróżnicowanie nicieni w ich mikrośrodowiskach. Przemieszczanie nicieni na dalsze odległości odbywa się biernie, dzięki przenoszeniu robaków lub cyst przez ludzi, zwierzęta, glebę, rośliny, wodę, wiatr. Pod względem liczebności, nicienie zajmują wśród zwierząt glebowych drugie miejsce, po pierwotniakach. Przeciętnie w 1 m2 gleby do głębokości 10 cm, może żyć w granicach 5-10 mln nicieni. Najliczniejsze występowanie nicieni stwierdzono w lesie dębowym w powierzchniowej warstwie próchnicy typu → mull – około 30 mln osobników. Najczęściej przebywają w warstwie wody błonkowatej w przestworach glebowych, w ściółce leśnej. Pokarmem nicieni jest treść komórek roślin wyższych, grzybów bakterii, promieniowców, pierwotniaków i innych zwierząt. Martwa masa organiczna nie jest pokarmem nicieni, ale jest substratem na którym żyją mikroorganizmy, będące ich pożywieniem. Nicienie bezpośrednio uszkadzają i osłabiają rośliny, a także ułatwiają bakteriom i wirusom infekcję tych roślin. Drzewa leśne cierpią na uszkodzenie nicieniami tylko w stadium siewek. Nie zaobserwowano, aby nicienie odżywiały się detrytusem i nie stwierdzono ich bezpośredniego udziału w rozkładzie resztek organicznych i stąd nie zalicza się ich do zwierząt próchnicotwórczych.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), amoniak NH3, występujący w glebie w formie jonu amonowego NH4+, ulega procesowi utlenienia zwanego nitryfikacją. Nitryfikacja jest procesem prowadzonym przez bakterie nitryfikacyjne. Zachodzi w warunkach tlenowych, najpierw bakterie z rodzaju np. Nitrosomonas i Nitrosospira utleniają jony amonowe do azotynów: 2 NH4+ + 3 O2 → 2 NO2- + 4 H+ + 2 H2O, a następnie jony azotynowe są utleniane przez bakterie z rodzaju np. Nitrobacter do azotanów: 2 NO2− + O2 → 2 NO3-. Azotany powstałe w tym procesie, podobnie jak sole amonowe są już przyswajalne dla roślin. Przebieg procesu nitryfikacji zależy od wielu czynników: dostępność materii organicznej, zawartość wody i tlenu, temperatura i odczyn. W lasach proces ten przebiega w glebach z próchnicą typu mull, gdzie przeważają ilościowo jony azotanowe nad amonowymi. Proces ten przebiega najintensywniej latem i późną wiosną. Azotany nie są sorbowane w glebie, są bardzo łatwo rozpuszczalne w wodzie, a tym samym łatwo przemieszczają się w glebie. Łatwo przechodzą do wód glebowych, jezior i studzien. Są szkodliwe dla zdrowia człowieka, zwłaszcza dla płodów w łonie matek. Wysoki poziom azotanów może być niebezpieczny dla noworodków. Gotowanie wody nie zmniejsza ilości azotanów. Zawartość azotanów w wodzie powyżej 50 mg/litr czyni ją nieprzydatną dla picia. Zarówno → amonifikacja, jak i → nitryfikacja są elementem procesu zwanym → obieg azotu i → obieg materii w przyrodzie. W handlu wystepują azotany jako sole kwasu azotowego zwane → saletry, a także → saletrzak.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 »
Wszystkich stron: 6
