(ekologia lasu, podstawowe pojęcia z zakresu ekologii), [gr. kyklos = koło], forma stosunków ekologicznych pomiędzy pojedynczym organizmem a jego najbliższym środowiskiem. Do organizmu docierają akcje, czyli bodźce i oddziaływania środowiska fizykochemicznego. Reakcją organizmu jest przekształcanie środowiska przez wydzielanie i wydalanie do niego substancji oraz wyczerpywanie jego zasobów. Cykl pierwotny jest mechanizmem ekologicznym kierującym przebiegiem zjawisk w przyrodzie. Suma akcji i reakcji między środowiskiem a zamieszkującymi je organizmami decyduje o przeżyciu lub śmierci określonej liczby osobników oraz określa szansę rozrodu i liczbę potomstwa. Cykl pierwotny samodzielnie występuje bardzo rzadko. Niezależnie realizuje się w przyrodzie tylko w przypadku pionierskiego zasiedlenia miejsc pozbawionych życia. Zwykle nakłada się na niego cykl wtórny. Obejmuje on wszystkie zależności wynikające z interakcji wewnątrz- i międzygatunkowych. Hipoteza cyklu pierwotnego sformułowana została przez F.R. Clementsa i V.R. Shelforda.
Łabno G. (2006): Ekologia. Słownik encyklopedyczny. Wydawnictwo Europa, Wrocław.
Krebs Ch. J. (2011): Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Odum E. P. (1982): Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa.;
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.