gleba

(Gleboznawstwo leśne), gleba jest definiowana jako naturalna, ożywiona, cienka powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej, w której wzajemnie łączą się zwietrzałe skały, woda i organizmy żywe. Główne składniki gleby są określane jako → układ trójfazowy gleby. Podstawowe cechy, właściwości i składniki gleby to: → uziarnienie gleby, określane też jako → skład granulometryczny gleby, → materia organiczna w glebie, czyli → próchnica, → sorpcja gleby, → skład chemiczny gleby, a zwłaszcza → biogeny, którymi są → makrolementy i → mikroelementy, → fizyczne właściwości gleby, w tym → faza ciekła gleby obejmująca rozliczne formy wody i jej dostepność dla roślin, → faza gazowa gleby. Wymienione cechy gleby służą określaniu warunków życia roślin i zwierząt w glebie definiowanych pojęciami: → biologia gleby, → organizmy glebowe, → edafon. Gleba spełnia kluczową rolę w utrzywywaniu życia na kuli ziemskiej. Dostarcza żywności, wielu surowców, filtruje i magazynuje wodę, tworzy warunki do kształtowania przestrzeni życiowej, a także rekreacji i wypoczynku. Uczestniczy w krążeniu pierwiastków i przetwarzaniu pozostałości po człowieku. Gleba gromadząc i chroniąc artefakty z życi a człowieka w czasach minionych uczestniczy w ochronie dziedzictwa, stanowiąc „archiwum kultury materialnej” i swoistą „nieodczytaną kronikę”. Gleba wreszcie jest wykorzystywana w ochronie zdrowia człowieka i jego pielęgnacji. Zdefinowano liczne → funkcje gleb, wśród nich: → funkcje gleby w dostarczaniu surowców budowlanych, → funkcje gleby w dostarczaniu surowców do produkcji odzieży, → funkcje gleby w dostarczaniu żywności roślinnej, → funkcje gleby w dostarczaniu żywności zwierzęcej, → funkcje gleby w krążeniu pierwiastków, → funkcje gleby w kształtowania przestrzeni życiowej roślin, zwierząt i ludzi, → funkcje gleby w kształtowaniu krajobrazu, → funkcje gleby w obiegu, retencji i filtracji wody, → funkcje gleby w ochronie dziedzictwa kultury materialnej ludzkości, → funkcje gleby w ochronie zdrowia człowieka i leczeniu chorób, → funkcje gleby w sanitarnym bezpieczeństwie ludności. Ziemia, gleba, rola, kiedyś zwana „matką żywicielką” – to dobro dziś nie zawsze doceniane, choć równie ważne i niezbędne do życia, tak jak powietrze czy woda. Gleba musi być chroniona jako podstawa naszej egzystencji i rozwoju cywilizacji. Aby glebę właściwie zagospodarować i chronić, należy poznać jej budowę, właściwości, zrozumieć liczne → procesy glebotwórcze i → procesy glebowe. Powstawanie gleby to tworzenie jej profilu zróżnicowanego na → poziomy główne i → poziomy diagnostyczne.

Stanisław Brożek

(gleboznawstwo leśne), górna warstwa litosfery, złożona z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmująca wierzchnią warstwę gleby i podglebie.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska art. 3 ust. 25

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Stanisław Brożek
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska art. 3 ust. 25

Publikacje powiązane tematycznie

Uggla H., Uggla Z. 1979. Gleboznawstwo leśne. PWRiL. Warszawa.
Klasyfikacja gleb leśnych Polski 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.
Kowalkowski A., 2001: Gleby jako ciało przyrodnicze– wskaźnik klimofaz geo- i pedostratygraficznego rozwoju powierzchni Ziemi. W: M. Jóźwiak, A.Kowalkowski (red.) Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Kielce: 237-252.