Gleby gruntowoglejowe

(Gleboznawstwo leśne), Gleby gruntowoglejowe leśne w terenach nizinnych występują głównie na obszarach nisko położonych lub płaskich z wysokim poziomem wód gruntowych o utrudnionym jej odpływie. W terenach górzystych gleby te występują często u podnóży stoków i na spłaszczeniach stokowych stale nadmiernie zawilgoconych. Gleby tego typu powstają zarówno z piasków jak i z utworów cięższych, glin zwałowych, glin i iłów rzecznego pochodzenia. W terenach górskich są to najczęściej ciężkie utwory z przewagą łupków ilastych. W budowie profilu gleb gruntowoglejowych wyróżniają się dwa poziomy główne, próchniczny A i poziom→ gleyic (→ fotografia) (w WRB występuje → glejowa mozaika barw). Poziom próchniczny może przyjmować kilka odmian w zależności od stanu troficznego gleby. Od poziomu mineralnego przez organiczno-mineralny do organicznego (torfowego). Morfologię gleby gruntowoglejowej można przedstawić poziomami: Ol-A–Go–Gor–Gr. Charakterystyczną cechą tych gleb jest wysokie wysycenie całego profilu wodami gruntowymi. Konsekwencją tego stanu wszystkie procesy w glebie przebiegają w warunkach trwałego nasycenia wodą i związanego z tym stanem, niedoborem tlenu (→ warunki beztlenowe). Objawia się to przede wszystkim efektem barwnym w profilu. Plamy rdzawe, popielate, sine, zielonkawe lub jednolite wymienione barwy, wskazujące na nadmiar uwilgotnienia, występują w profilu od poziomu podpróchnicznego lub nawet od powierzchni. W głąb profilu przybywa barw sinych, stalowych, popielatych, a ubywa barw żółtych, rdzawych beżowych, co dowodzi zwiększającego się wraz głębokością deficytu tlenu. Klasyfikacja podtypów gleb gruntowoglejowych oparta jest na miąższości poziomu próchnicznego i występowaniu takich poziomów jak: → ruda darniowa, → torf, → mursz (→ rysunek). Właściwości biogeochemiczne gleb gruntowoglejowych nizinnych pozwala zaliczyć je do wszystkich odmian od dystroficznych, poprzez oligotroficzne i mezotroficzne do eutroficznej. Dobrym narzędziem waloryzacji trofizmu tych gleb jest → SIG, Siedliskowy Indeks Glebowy. W najnowszych badaniach (Rocz. Glebozn. LXII, 4, 7-198) wykazano przy pomocy tego narzędzia, że gleby gruntowoglejowe tworzą wilgotne bądź bagienne siedliska we wszystkich odmianach troficznych. Odmiany eutroficzne stanowią siedliska lasu wilgotnego i olsu jesionowego. Potencjalnymi zbiorowiskami takich siedlisk są niskie grądy subkontynentalne (Tilio - Carpinetum), łęgi wiązowo-jesionowe i jesionowo-olszowe (Ficario – Ulmetum i Circaeo – Alnetum). Gleby gruntowoglejowe odmiany mezotroficznej to siedliska lasu mieszanego wilgotnego. Są to potencjalne zbiorowiska leśne wilgotnego boru sosnowo-dębowego (Populo tremulae – Quercetum) i wyżynnego jodłowego wilgotnego boru mieszanego (Abietetum polonicum circaeaetosum). Gleby górskie w tym typie zalicza się do odmian hipertroficznych, które tworzą siedlisko olsu górskiego z potencjalną roślinnością bagiennej olszyny górskiej (Caltho – Alnetum). Odmiany oligotroficzne gleb gruntowoglejowych tworzą siedliska borów mieszanych z potencjalną roślinnością kontynentalnego boru wilgotnego (Querco roboris-Pinetum molinietosum), a najuboższe odmiany dystroficzne są siedliskiem borów z potencjalną roślinnością borów sosnowych wilgotnych i bagiennych (Empetro nigri-Pinetum, Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum ericetosum tetralicis). Morfologię i pełną dokumentację tych gleb prezentuje → Atlas gleb leśnych Polski i → Muzeum Gleb.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.

Publikacje powiązane tematycznie

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.
Klasyfikacja Zasobów Glebowych Świata 2006. Aktualizacja 2007 World Reference Base for Soil Resources First Update 2006. First Update 2007. Charzyński P., Bednarek R., Kabała C. (tłum. i red.) 2009, ISBN: 978-83-231-2425-2. Published by the arrangement with the FAO and UN by Nicolaus Copernicus University.
Gleby w środowisku przyrodniczym i krajobrazach Europy. 2013. Praca zbiorowa (red. S. Brożek). Wydawnictwo UR Kraków.