jastrzębiec

(botanika leśna, rośliny zielne), Hieracium – rodzaj z rodziny Asteraceae (złożone, astrowate), reprezentowany prawie na całym świecie (z wyjątkiem Australii), którego liczebność gatunkowa jest trudna do ustalenia ze względu na, rozpowszechnioną wśród jego przedstawicieli, apomiksję oraz krzyżowanie międzygatunkowe. Obecnie wyróżnia się około 200 gatunków zbiorowych, a w ich obrębie – wiele gatunków drobnych. W Polsce około 100 gatunków. Są to byliny kłączowe i rozłogowe o liściach zebranych w różyczkę, ulistnionych albo bezlistnych łodygach z jednym, kilkoma lub wieloma kwiatostanami (koszyczkami) na szczycie.  Kwiaty tylko języczkowate, najczęściej żółte. Kilka gatunków należy do pospolitych gatunków leśnych. Jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella L.) – roślina do 30 cm wysokości, z licznymi nadziemnymi, ulistnionymi rozłogami, o łodydze bezlistnej, nierozgałęzionej, gęsto owłosionej prostymi, gwiazdkowatymi i gruczołkowatymi włoskami. Liście różyczkowe liczne, lancetowate lub podłużnie odwrotniejajowate, z wierzchu pokryte szczecinkami, a pod spodem – białawym kutnerem.  Koszyczek pojedynczy, kwiaty siarkowożółte. Pospolity gatunek na otwartych siedliskach piaszczystych, takich jak obrzeża borów sosnowych, śródleśne polany, porzucone pola, nieużytki, pobocza dróg itp. Jastrzębiec leśny (Hieracium murorum L.) osiąga wysokość do 80 cm, w czasie kwitnienia ma liczne liście odziomkowe, zwykle podłużnieeliptyczne lub lancetowate, u nasady sercowate, o grubo ząbkowanym brzegu, niekiedy całobrzegie. Liście łodygowe nieliczne, mniejsze od różyczkowych, lecz do nich podobne albo lancetowate lub równowąskie. Koszyczki, po 4-15, zebrane w wiechy.  Gatunek częsty w borach mieszanych, ubogich buczynach, grądach i lasach dębowych, charakterystyczny dla zbiorowisk kwaśnych dąbrów z klasy Quercetea roboli-petraeae. Jastrzębiec sabaudzki (Hieracium sabaudum L.) ma tylko liście łodygowe o jajowatolancetowatych, odlegle ząbkowanych blaszkach, równomiernie rozmieszczone na łodydze. Koszyczki zebrane w  wiechy, liczne. Roślina o podobnych warunkach występowania, jak jastrzębiec leśny, jednak nieco od niego rzadsza w Polsce, np. bardzo rzadka na północnym wschodzie. J. baldaszkowy (H. umbellatum L.) wyróżnia się bardzo licznymi liśćmi łodygowymi (do 50), o blaszkach lancetowatych, wąsokolancetowatych, lub równowąskich, całobrzegich lub ząbkowanych, a także baldachokształtnym kwiatostanem z licznymi koszyczkami. Częsty na siedliskach piaszczystych obrzeży lasów, śródleśnych polan, bezleśnych wydm  itp. J. pomarańczowy (Hieracium aurantiacum L.), o charakterystycznych pomarańczoworóżowych lub czerwonawych kwiatach, jest gatunkiem górskim, występującym w zbiorowiskach łąkowych i murawowych oraz na obrzeżach górskich lasów i na polanach śródleśnych. 

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Władysław Danielewicz