gatunek nietoperza z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w rodzinie mroczkowatych (Vespertilionidae). Najmniejszy nietoperz w Europie, bardzo podobny do karlika drobnego. Długość przedramienia 28-33 mm, masa ciała 3,5-9 mm. Pyszczek niezbyt ciemny, bardzo krótki (strome czoło) i do 2/3 długości równomiernie wąski. Uszy bardzo krótkie, ledwo widoczne, trójkątne, zaokrąglone. Koziołki rogalikowate, szerokie, krótkie. W ubarwieniu brak kontrastu między grzbietem i brzuchem. Między nozdrzami wyraźny grzbiecik. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony - występuje w całej Europie z wyjątkiem północnej Skandynawii. Gatunek synantropijny. Zasiedla tereny antropogeniczne; występuje na obszarach rolniczych, we wsiach i w miastach. Kryjówki w budynkach w pobliżu drzew, w sąsiedztwie lasu. Zimuje w naziemnych częściach budynków. Lot niski (2-5 m nad ziemią), dość wolny, zwinny. Wylatuje na żer wcześnie, tuż po zachodzie słońca. Żeruje nad rzekami, jeziorami, terenami podmokłymi i w lasach zalewowych, również w lukach drzewostanu i na skraju lasu. Ofiary (głównie drobne muchówki) chwyta w powietrzu. Gody od połowy lipca do końca września-początku października, urodzenia młodych (zwykle dwoje) w drugiej połowie czerwca. Kolonie rozrodcze razem z karlikiem większym, nockiem Brandta i/lub mroczkiem późnym, nigdy z bliźniaczo podobnym karlikiem malutkim. Gatunek osiadły. Maksymalna długość życia: ponad 16 lat. Zagrożenia: niepokojenie w koloniach, ubywanie kryjówek. Objęty ścisłą ochroną gatunkową czynną, wymaga ochrony czynnej. Według IUCN gatunek najmniejszej troski (LC).
Benda P., Coroiu I., Paunović M. 2016. Pipistrellus pygmaeus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T136649A21990234. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T136649A21990234.en
Sachanowicz K., Ciechanowski M. 2008. Nietoperze Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore. https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183
Atlas ssaków Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków https://www.iop.krakow.pl/ssaki/gatunki
Benda P., Coroiu I., Paunović M. 2016. Pipistrellus pygmaeus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T136649A21990234. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T136649A21990234.en
Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.) 2014. Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Cichocki W., Ważna A., Cichocki J., Rajska E., Jasiński A., Bogdanowicz W. 2015. Polskie nazewnictwo ssaków świata. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Kowalski M., Lesiński G. 2000. Poznajemy nietoperze. ABC wiedzy o nietoperzach, ich badaniu i ochronie. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Warszawa.
Kowalski M., Lesiński G. 2000. Poznajemy nietoperze. ABC wiedzy o nietoperzach, ich badaniu i ochronie. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183
Sachanowicz K., Ciechanowski M. 2008. Nietoperze Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/