Kora kruszyny pospolitej

Kora kruszyny pospolitej
Kruszyna pospolita (Frangula alnus L.) jest gatunkiem pospolitym na niżu i w niższych położeniach górskich, jako krzew lub małe drzewko tworzy podszyt w lasach i zaroślach; preferuje gleby świeże i wilgotne. Kora młodych pędów o ciemnoszarej barwie pokryta jest białymi przetchlinkami, wewnątrz żółta, wydziela nieprzyjemny zapach. Korę o przeznaczeniu leczniczym złuszcza się wiosną ze ściętych 2 – 3 letnich, czasem starszych pędów w postaci rurek lub rynienek. Zabronione jest zdejmowanie kory z pędów żywych roślin i pozostawianie okorowanych gałązek. Utrudnia to wytworzenie kolejnych pędów odroślowych i może spowodować obumarcie krzewu. Liczba pędów do pozyskania kory z jednego krzewu nie powinna być jednorazowo (w sezonie) większa niż kilka sztuk. Zaleca się pozyskiwanie kory kruszyny z powierzchni leśnych, na których mają być wykonywane prace zrębowe i gdzie wcześniej usuwa się podszyt. Kora kruszyny pospolitej jest jednym z najważniejszych surowców zielarskich pozyskiwanych u nas ze stanu dzikiego, stanowi około 20% skupu ziół leśnych w Polsce. Do 2014 roku, mimo znacznych i stale wzrastających zasobów tego gatunku była ona (ze względu na bardzo duży popyt) objęta ochroną częściową z możliwością pozyskania. Zatem na jej zbiór konieczne były zezwolenia wydawane na szczeblu regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Zapobiegało to nadmiernemu wyniszczeniu bazy surowcowej. Obecnie kruszyna pospolita nie jest już gatunkiem chronionym. Kora kruszyny jest bogata w liczne ciała czynne o właściwościach leczniczych. Najsilniejsze działanie wykazują glikozydy antrapochodne (4%), m. in. glikofrangulina, przechodząca po dłuższym składowaniu surowca lub wysuszeniu we frangulinę. Zawiera też: alkaloidy, garbniki, gorycze, flawonoidy, saponiny, cukry, sole mineralne i woski. Surowiec ten wykazuje właściwości lecznicze dopiero po prawidłowym wysuszeniu w temperaturze 100 st. C przez 2 godziny lub składowaniu przez 1 rok. Znajduje zastosowania jako lek przeczyszczający, żółciopędny, bakteriobójczy, robakobójczy, ułatwiający trawienie, przeciwzapalny, moczopędny i wiatropędny. Najczęściej z wysuszonej kory sporządza się odwary, wchodzi też w skład licznych mieszanek, tabletek i innych postaci leków ziołowych. Po raz pierwszy została ona opisana jako lek przeczyszczający już w 1305 roku. Znacznie rzadziej w lecznictwie stosowany bywa też owoc kruszyny (czarny, kulisty pestkowiec), wykazujący podobne działania lecznicze jak kora.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

 Antkowiak L. 1998. Rośliny lecznicze. Wyd. AR w Poznaniu. Grochowski W., Grochowski A. 1994. Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. PWRiL, Warszawa. 

Publikacje powiązane tematycznie

Anioł-Kwiatkowska J., Kwiatkowski S., Berdowski W. 1993. Rośliny lecznicze. Atlas. Wyd. Arkady, Warszawa. Barszcz A. 2018. Surowce leśne. Mat. wykładowe. ZULiD, UR Kraków. Wersja elektroniczna. Pajor W., J. 1992. Pierwszy polski słownik ziołolecznictwa. Wyd. Spar, Warszawa. Senderski M., E. 2017. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Wyd. M.E. Senderski, Podkowa Leśna.