Łukomski Józef

(historia i tradycja leśna), Józef Łukomski, urodzony 24 II 1826 r. w Międzychodzie w pow. śremskim, był synem Stanisława, nauczyciela i Rozalii Dinwiebel. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Poznaniu objął posadę nauczyciela w szkole w Sulmierzycach kolo Krotoszyna. W r. 1848 brał udział w powstaniu wielkopolskim w oddziale pleszewskim F. Białoskórskiego i uczestniczył m. in. w bitwie pod Raszkowem, Miłosławiem i Sokołowem jako prosty żołnierz, następnie sierżant i wreszcie oficer (podporucznik). Pod Sokołowem był ranny. Znane są liczne jego pieśni żołnierskie drukowane anonimowo. Po upadku powstania nie przyjęto go ponownie na posadę rządową i został nauczycielem domowym u Niesiołowskich w Kleryce pod Gnieznem (1848-49), a po odbyciu służby wojskowej, u Antoniego Raczyńskiego w Orli pod Koźminem. W tym czasie zainteresował się rolnictwem oraz pszczelarstwem i słuchał wykładów Józefa Dzierżonia w Lewkowie koło Ostrowa Wielkopolskiego. Wykłady te opublikował jako "Krótki wyciąg z kursu pszczelnego wykładanego przez Józefa Dzierżona w Lewkowie w maju 1852 r." (Ostrów 1852). Publikacja spotkała się z dużym zainteresowaniem i została przełożona na język niemiecki. Pod kierunkiem wybitnego leśnika wielkopolskiego Eugeniusza Ronki rozpoczął w r. 1855 naukę leśnictwa w majątku Ernesta Świnarskiego w Kruszewie pod Czarnkowem. Pozostawał tam na stanowisku nadleśniczego do r. 1872. Egzamin dla taksatorów leśnych złożył w r. 1868. W latach 1872-75 był nadleśniczym w Samostrzelu koło Nakła w dobrach Ignacego Bnińskiego. W latach następnych pracował jako taksator leśny i mierniczy oraz zajmował się urządzaniem lasów prywatnych na terenie wszystkich zaborów i Rosji, m. in. w dobrach W. Umiastowskiego Puziniewicze w pow. nowogrodzkim (1877) i w majątkach Romana Czartoryskiego w Wielkopolsce i Małopolsce (1880-1). W I. 1882-1900 zajmował stanowisko nadleśniczego i zarazem plenipotenta Adama i Zdzisława Czartoryskich w Dubinie i Sielcu koło Jutrosina. Łukomski był jednym z najwybitniejszych leśników działających w W. Księstwie Poznańskim w drugiej połowie XIX w. Przez wiele lat współpracował z Józefem Rivolim, wykorzystując w praktyce leśnej wyniki jego badań naukowych. W czasopismach leśnych i rolniczych: „Przegląd Leśniczy", „Sylwan", „Ziemianin", „Gospodarz", „Korrespondent Handlowy, Przemysłowy i Rolniczy", ogłaszał artykuły ze wszystkich niemal dziedzin leśnictwa, m. in. dotyczące hodowli lasu i mechanizacji prac leśnych ("Pług leśny", Ziemianin 1881), ochrony drzew przed szkodnikami, zagadnień ekonomicznych i organizacyjnych ("O służbie leśnej", Ziemianin 1868), a przede wszystkim urządzania lasu ("O urządzeniach leśnych dla mniejszych obszarów", Ziemianin 1869). Wraz z Ronką, Rivolim i H. Trąmpczyńskim był współautorem popularnego "Podręcznika leśnictwa" (Poznań 1869). Zajmował się również szkoleniem młodych leśników i w r. 1871 zorganizował z Rivolim komisję egzaminacyjną dla leśników kwalifikowanych, która po jego śmierci przestała działać. Był jednym z założycieli (1866) oraz długoletnim wiceprezesem Wydziału Leśnego Centralnego Tow. Gospodarczego (CTG) W. Księstwa Poznańskiego. Przyczynił się ogromnie do rozwoju tej organizacji, zwłaszcza w pierwszych latach jej istnienia. Podsumowanie swej 50-letniej prawie pracy w leśnictwie zawarł w artykule "Krótki zarys historii leśnictwa w W. Księstwie Poznańskim" (Sylwan R. 18: 1900), w którym omówił głównie historię Wydziału Leśnego CTG, opartą na własnych wspomnieniach. Łukomski pozostawił po sobie pamiętniki, które wydał fragmentami K. Rakowski w zbiorze pt. „Dwa pamiętniki z 1848 roku" (Warszawa 1906). Józef Łukomski zmarł 3 III 1900 w Wielkimborze koło Jutrosina i pochowany został w Jutrosinie, a w r. 1967 przeniesiony na cmentarz na Dębcu w Poznaniu przy ul. Bluszczowej.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Ligia Hayto - Łukomski Józef (1826—1900). W: Polski Słownik Biograficzny. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, t. XVIII/1, (76): 556-557.

Publikacje powiązane tematycznie

R.G.[Roman Grus] - Józef Łukomski. Sylwan, rocznik XVIII, 1900, s. 157-158.