Monitoring telewizyjny przejść dla zwierząt

Przejścia dla zwierząt są niewątpliwie kosztownymi obiektami infrastruktury drogowej. Celowa jest więc kontrola funkcjonalności oddawanych do użytku obiektów. Monitoring ma na celu sprawdzenie skuteczności zastosowanych rozwiązań technicznych i biologicznych. W przypadku stwierdzenia braku migracji konieczne jest kosztowna przebudowa obiektów.
Aby dokładnie rozpoznać strukturę migracji, czas przebywania zwierząt na przejściu i behawior zwierzyny opracowano w roku 2008 pierwszy w Polsce prototypowy zestaw monitoringu telewizyjnego (stacjonarnego i przenośnego) i zastosowano na przejściu górnym nad drogą krajową nr 5 przecinającą Wielkopolski Park Narodowy.
Analizy zarejestrowanych sekwencji filmowych dowiodły, że prawidłowo zaprojektowane, zagospodarowane i zarządzane przejście górne jest akceptowane przez zwierzynę i zapewnia ciągłość korytarza migracyjnego przeciętego szlakiem komunikacyjnym z dużym natężeniu ruchu. Z przejścia korzystała zarówno zwierzyna gruba jak i drapieżniki. W ciągu analizowanego roku odnotowano migrację z udziałem ponad: 6 tys. dzików, 1,5 tys. saren, 1,4 tys. jeleni, 1,5 tys. lisów, 137 jenotów, 134 kun, 66 borsuków. Oczywiście w większości przypadków przejściem migrowały sukcesywnie te same osobniki. Łącznie odnotowano w ciągu roku migrację 11 tys. sztuk zwierzyny grubej i drobnej. Suma liczby zdarzeń zarejestrowanych w ciągu roku badawczego z udziałem zwierzyny grubej, czyli suma przejść pojedynczych sztuk lub grup zwierząt wynosiła 3 743.
Badania wykazały, że modelowe przejście zostało w pełni zaakceptowane przez zwierzynę, nawet przez wilki. Zwierzyna na obiekcie często żerowała, a dziki i jelenie staczały nawet walki, pomimo odbywającego się poniżej intensywnego ruchu samochodowego.
Stwierdzono ponadto, że nawet jednorazowe wyłożenie karmy oraz pasty solnej skutecznie wabi zwierzynę na przejście. W kolejnych latach opracowano projekty nasadzeń na przejściach w formie biogrup składających się z wierzby paszowej, dzikich grusz, topinaburu itd.
Metodykę monitorowania migracji zwierzyny przejściami zaczęto wdrażać także na innych obiektach, np. na przejściu PE – 5 wybudowanym nad drogą krajową nr 16 w Nadleśnictwie Wipsowo. Przejście to jest przejściem górnym i znajduje się na terenie RDLP Olsztyn.
Monitoring telewizyjny umożliwia analizę: struktury gatunkowej i wiekowej zwierzyny korzystającej z przejścia, sezonowości rocznej i dobowej migracji, wpływu czynników fizycznych (hałasu i światła) generowanych przez ruch samochodowy na zachowanie zwierzyny na przejściu. Ważne są też informacje o kierunku migracji i czasie przebywania zwierząt na przejściu. Szczegółowy monitoring poszerza wiedzę o bytujących populacjach (np. o stanie zdrowia poszczególnych osobników, liczebności chmar i watach itp.).

Publikacje powiązane tematycznie

http://www.wielkopolskipn.pl/index.php/park/kategoria/pl/wpn-/84

1. Czerniak A., Górna M. (2010): Funkcjonalność przejść górnych dla zwierząt. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
2. Czerniak A., Górna M. (2010): Telewizyjny monitoring przejść dla zwierząt. Las Polski,  LP 21/2008 str.16.