nornik zwyczajny (Microtus arvalis)

gatunek niewielkiego gryzonia z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Ciało krępe, raczej drobne, pyszczek tępo zakończony. Długość ciała 8,5-12,5 cm, średnia masa ciała 42 g (18-37). Ogon krótki, tylne stopy krótkie (< 1,7 cm), z sześcioma modzelami, oczy małe, uszy krótkie, ledwie widoczne z futerka, wibrysy krótkie (< 3 cm). Barwa grzbietu zmienna, z reguły płowa, stopniowo przechodzi w srebrzystoszare ubarwienie spodu ciała. Liczne mutacje barwne. Zęby hipsodontyczne, wykazują stały wzrost. Zęby trzonowe o budowie pętlowej. Zębów 16, wzór zębowy 1003. Gatunek terenów otwartych. Zasiedla pola uprawne (koniczyna, lucerna), ogrody warzywne, pastwiska, łąki, trawiaste obrzeża lasów, zachwaszczone uprawy, polany i zręby przyległe do pól uprawnych. Pokarm roślinny: głównie zielone części roślin (głównie roślin motylkowych i traw), ziarno, kłącza, korzenie, kora drzew, zwłaszcza jabłoni. Zapasy pokarmu na zimę (do 3 kg): kłosy, bulwy, ziarna, korzenie. Aktywny cały rok i całą dobę. Szczyt aktywności dobowej latem w nocy, zimą za dnia. Żyje w koloniach. Kopie nory i głębokie korytarze (60-75 cm pod powierzchnią gruntu). Na powierzchni ziemi wydeptuje ścieżki. Rozród od wiosny (III) do jesieni (IX); w korzystnych warunkach rozród może być kontynuowany jesienią i zimą. Najwyższy potencjał rozrodczy spośród polskich ssaków. Długość ciąży 19-21 dni, liczba młodych w miocie 3-8 (1-13), liczba miotów 5-7. Młode rodzą się nagie i ślepe. Ruja poporodowa. Osobniki szybko dojrzewają do rozrodu, mogą przystąpić do rozrodu w roku urodzenia. Maksymalna długość życia 18 miesięcy. Duża zmienność liczebności między sezonami i latami. W ciągu roku najwyższe liczebności jesienią. Do lat 90. XX wieku masowe pojawy co 3-4 lata, zwłaszcza w zachodniej i południowo-zachodniej Polsce. Później fluktuacje liczebności, z dużo mniejszą amplitudą zmian. Rola ekologiczna: uszkodzenia na uprawach leśnych i rolnych, w ogrodach i sadach, pokarm drapieżników. Naturalni wrogowie: małe i średnie ssaki drapieżne (lis rudy, łasica łaska, gronostaj europejski) oraz ptaki drapieżne, krukowate i sowy.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Yigit, N., Hutterer, R., Kryštufek, B. & Amori, G. 2016. Microtus arvalis. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T13488A22351133. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T13488A22351133.en

Kowalski K., Ruprecht A. L. 1984. Rodzina: Nornikowate - Arvicolidae. W: Z. Pucek (red.) Klucz do oznaczania ssaków Polski: 169-194. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.) 2014. Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore. https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/

Publikacje powiązane tematycznie

Atlas ssaków Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków https://www.iop.krakow.pl/ssaki/gatunki  

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.) 2014. Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Cichocki W., Ważna A., Cichocki J., Rajska E., Jasiński A., Bogdanowicz W. 2015. Polskie nazewnictwo ssaków świata. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Jancewicz E. 2019. Znaczenie polan śródleśnych dla utrzymania różnorodności gatunkowej małych ssaków w Puszczy Białowieskiej. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Jędrzejewska B., Jędrzejewski W. 2001. Ekologia zwierząt drapieżnych Puszczy Białowieskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kowalski K., Ruprecht A. L. 1984. Rodzina: Nornikowate - Arvicolidae. W: Z. Pucek (red.) Klucz do oznaczania ssaków Polski: 169-194. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Mitchell-Jones A. J., Amori G., Bogdanowicz W., Kryštufek B., Reijnders P. J. H., Spitzenberger E., Stubbe M., Thissen J. B., Vohralik V., Zima J. (eds.) 1999. Atlas of European mammals. Academic Press, London.

Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore. https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/

Yigit, N., Hutterer, R., Kryštufek, B. & Amori, G. 2016. Microtus arvalis. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T13488A22351133. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T13488A22351133.en