padalec zwyczajny (Anguis fragilis)

gatunek beznogiej jaszczurki z rodziny padalcowatych (Anguidae) z podrzędu jaszczurek (Lacertilia) z rzędu łuskonośnych (Squamata). W szkielecie pozostałości pasa barkowego i miednicowego. Ciało długie (samce do 50 cm, samice do 40 cm), robakowate. Głowa mała, słabo wyodrębiona, pysk tępo zakończony. Ogon walcowaty, mniej więcej równy długości ciała, łatwo łamliwy. Powieki ruchome, nieprzezroczyste. Zęby ostre. Przednia, wolna część języka wciągana do specjalnej pochwy. Łuski gładkie, lśniące, równej lub bardzo zbliżonej wielkości. Ubarwienie szarobrunatne, brunatne, rzadziej jasnoszare. Często wzdłuż grzbietu drobne ciemniejsze plamy lub kropki, układające się w ciemny pas. Spód ciała ciemnoszary, u samców jaśniejszy niż u samic. Duża zmienność ubarwienia. Rzadko w odmianie turkusowej (mało niebieskich plam, tylko u samców). Morfologicznie bardzo podobny do padalca kolchickiego (Anguis kolchica), ale w przeciwieństwie do niego tarczki prefrontalne kontaktują się ze sobą na całej szerokości, ma 26-30 łusek dookoła tułowia i wyraźnie widoczne otwory słuchowe. Występuje w centralnej i zachodniej Polsce.
Prowadzi skryty tryb życia, jest aktywny o zmierzchu i w nocy. Zasiedla lasy i zarośla. Unika miejsc silnie nasłonecznionych, zagrzebuje się w mchu i w liściach. Spoczynek zimowy od października do marca-kwietnia. Zimuje w norach gryzoni i innych kryjówkach ziemnych, często gromadnie, również z innymi gatunkami gadów i płazami. Gody w maju. Jajożyworodny. Liczba młodych w miocie: do 16. W pokarmie: dżdżownice, ślimaki, owady, wije, pająki. W Polsce pospolity, ale rzadko spotykany ze względu na tryb życia. Długowieczny, żyje do 15 lat (rekord w hodowli w zoo: 54 lata). Objęty ochroną częściową. Wymieniony w III załączniku Konwencji Berneńskiej. Według kategorii IUCN gatunek najmniejszej troski.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Autor: dr hab. Elzbieta Jancewicz

https://www.iop.krakow.pl/PlazyGady/gatunek/24
http://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Anguis&species=fragilis&search_param=%28%28genus%3D%27Anguis%27%29%28species%3D%27fragilis%27%29%29
http://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Anguis&species=fragilis&search_param=%28%28search%3D%27Anguidae%27%29%29

Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. Klucz do oznaczania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań.
Głowaciński S., Sura P. 2018. Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa.
Klimaszewski K. 2013. Płazy i gady. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183
Konwencja Berneńska - Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r. Dz. U. 1996 nr 58 poz. 263
The Reptile Database http://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Anguis&species=colchica&search_param=%28%28search%3D%27Anguidae%27%29%29%20dost%C4%99p%2030.11.2019 dostęp 30.11.2019

Publikacje powiązane tematycznie

Aulak W. i Rowiński P. 2010. Tablice biologiczne kręgowców. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Blab J. i Vogel H. 1999. Płazy i gady Europy Środkowej. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Głowaciński Z., Rafiński J. (red.) 2003. Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Warszawa-Kraków.
Głowaciński S., Sura P. (red.) 2018. Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa.
Juszczyk W. 1974. Płazy i gady krajowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Klimaszewski K. 2013. Płazy i gady. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.