płachetka zwyczajna (P. kołpakowata)

(uboczne użytkowanie lasu), Rozites caperatus (Pers.) P. Karst - pospolity gatunek grzyba, występujący niekiedy masowo w borach iglastych lub mieszanych, najczęściej na siedliskach uboższych, na kwaśnych piaszczystych glebach; bardzo często wśród mchów lub łanów borówki czernicy. Występuje od lipca do października, najobficiej w sierpniu i we wrześniu. Owocniki mają kapelusz o średnicy 5 - 12 cm, początkowo jajowaty, białawożółty, beżowożółty, ochrowy, pokryty jedwabistą skórką z drobnymi łuseczkami (młody kapelusz robi wrażenie oszronionego), później półkulisty, wypukły, rozpłaszczony, często z garbkiem, w starszym wieku na obwodzie często popękany i postrzępiony. U bardzo młodych owocników na brzegu kapelusza widać resztki białej, błoniastej osłony (charakterystyczna cecha). Blaszki są gliniastożółte, później rdzawobrązowe, gęste, zatokowato wycięte przy trzonie. Trzon jest białawy, żółtawy, cylindryczny, u podstawy nieco zgrubiały, wysokości 5 - 12 cm. Powierzchnia trzonu jest podłużnie prążkowana. Pierścień na trzonie jest błoniasty, biały, żółtawy, gładki; w starszym wieku zanikający i osadzony dość nisko. Białawy, kremowy lub beżowy miąższ jest bardzo delikatny i łamliwy; o nieznacznym zapachu i smaku; bardzo często opanowany przez czerwie. Ten bardzo smaczny i lokalnie znany grzyb znany jest pod wieloma nazwami, m.in.: niemka, turek, kołpak, kołpaczek, chochółka, czubatka, bydlarka. Jest dopuszczony do obrotu handlowego i przetwórstwa, chociaż jego wartość handlową obniża mała trwałość i delikatność owocników. Nadaje się do smażenia, duszenia; świetny na zupę, można go także suszyć (susz ma jasny kolor, zbliżony do barwy prawdziwka), a młode owocniki – marynować w occie.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Grzywacz A., Staniszewski P., 2003. Wiem, co zbieram w lesie. Oficyna Wydawnicza MULTICO. Warszawa.
Gumińska.B., Wojewoda W. 1988. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL.

Publikacje powiązane tematycznie

Dermek A., 1988. Grzyby znane i mniej znane. PWRiL, Warszawa.
Fluck M. Jaki to grzyb? Delta Warszawa 1995.
Grzywacz A., 1990. Grzyby leśne. PWRiL, Warszawa.
Læssøe T., Del Conte A.1997. Grzyby. Wielka Księga. Warszawa, Wydawnictwo Wiedza i Życie.
Staniszewski P. 2011: Użytkowanie grzybów leśnych – możliwości i zagrożenia. Biblioteczka Leśniczego. Zeszyt 321. Wyd. Świat, Warszawa.