podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros)

gatunek nietoperza z rodziny podkowcowatych (Rhinolophidae).Najmniejszy z europejskich podkowców: długość przedramienia 32-42,5 mm, masa ciała 4-10 g. Budowa delikatna. Uszy dość duże, szpiczaste, bez koziołka. Podkowa stosunkowo duża. Grzebień na podkowie mały, a w porównaniu z grzebieniem podkowca dużego lekko wklęsły, z krótkim i łagodnie zaokrąglonym brzegiem górnym oraz nieco wysuniętym i zaokrąglonym brzegiem dolnym. Futro długie. Grzbiet brązowawy lub szarobrązowy, spód ciała szarawy. Błony lotne szerokie, jasne, szarobrązowe. Uszy jasne, szarobrązowe. Hibernuje zawinięty w błony lotne. Zasiedla południową Europę. Spośród europejskich podkowców ma najdalej na północ wysunięty zasięg. W Polsce występuje na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w Karpatach z wyjątkiem Tatr, w Sudetach Wschodnich. Preferuje miejsca cieplejsze, tereny krasowe, skaliste, zalesione, często w pobliżu wody. W północnej części zasięgu, również w Polsce, kolonie rozrodcze wyłącznie na obszernych strychach kościołów; na południu Europy również w jaskiniach. W kolonii 10-500 (zwykle do 200) osobników. Lot zwinny, niski, do 5 m nad ziemią. Wylatuje na łowy późno, około 30 minut po zachodzie słońca. Nie lubi terenów otwartych. Poluje w lasach liściastych, także wśród krzewów, na zadrzewionych pastwiskach, w parkach, alejach drzew, nad zarośniętymi brzegami wód. Poluje zwykle pojedynczo, a terenach zasobnych w pokarm w grupach złożonych z kilku osobników, w odległości do 2-3 km od kryjówki. Ofiary lokalizuje w locie. W pokarmie muchówki, motyle nocne, siatkoskrzydłe, również chrząszcze, chruściki, błonkówki. Gody jesienią, owulacja i zapłodnienie w marcu-kwietniu, urodzenia młodych (zwykle jedno młode) w czerwcu-lipcu. Rozwój młodych szybki. Dojrzałość płciowa w pierwszym roku życia. Gatunek osiadły. Odbywa wędrówki sezonowe krótkodystansowe (do 10 km) między ukryciami letnimi, przejściowymi i zimowymi. Maksymalna długość życia ponad 29 lat. Zagrożenia: ubywanie miejsc na kolonie rozrodcze, niepokojenie na zimowiskach, fragmentacja żerowisk. Objęty ochroną ścisłą, wymaga ochrony czynnej. W granicach zasięgu wykazuje spadkowy trend liczebności. Według IUCN gatunek najmniejszej troski (LC).

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Taylor P. 2016. Rhinolophus hipposideros. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T19518A21972794. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19518A21972794.en

Sachanowicz K., Ciechanowski M. 2008. Nietoperze Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.) 2014. Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore. https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183

Publikacje powiązane tematycznie

Atlas ssaków Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków https://www.iop.krakow.pl/ssaki/gatunki

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.) 2014. Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Cichocki W., Ważna A., Cichocki J., Rajska E., Jasiński A., Bogdanowicz W. 2015. Polskie nazewnictwo ssaków świata. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Kowalski K., Ruprecht A. L. 1984. Rząd: Nietoperze – Chiroptera. W: Z. Pucek (red.), Klucz do oznaczania ssaków Polski: 85-138. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kowalski M., Lesiński G. 2000. Poznajemy nietoperze. ABC wiedzy o nietoperzach, ich badaniu i ochronie. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Warszawa.

Mitchell-Jones A. J., Amori G., Bogdanowicz W., Kryštufek B., Reijnders P. J. H., Spitzenberger E., Stubbe M., Thissen J. B., Vohralik V., Zima J. (eds.) 1999. Atlas of European mammals. Academic Press, London.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183

Sachanowicz K., Ciechanowski M. 2008. Nietoperze Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.

Taylor P. 2016. Rhinolophus hipposideros. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T19518A21972794. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19518A21972794.en

Wilson D. E., Reeder D-A M. (eds.) 2005. Mammal species of the World. A taxonomic and geographic reference. Johns Hopkins University Press, Baltimore. https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/