szkodliwe imisje

(Ekologia lasu, środowiskowe zagrożenia drzew i drzewostanów), imisje zanieczyszczające powietrze i glebę oddziałują na drzewa bezpośrednio i pośrednio. Bezpośrednie oddziaływanie imisji polega np. na uszkadzaniu przez nie igieł, liści i korzeni. Pośrednio zanieczyszczenia środowiskowe oddziałują zmieniając warunki glebowe (pH, edafon) i klimatyczne (efekt cieplarniany, dziura ozonowa). Zanieczyszczenia powietrza powodują w nadziemnych organach drzew różnorakie uszkodzenia anatomiczne i fizjologiczne, ściśle powiązane z uszkodzeniami biochemicznymi. Anatomiczne uszkodzenia igieł i liści polegają m. in. na ilościowych, strukturalnych i jakościowych zmianach ochronnej warstwy wosku, przez co są one gorzej zabezpieczone przed niekorzystnymi wpływami czynników atmosferycznych oraz przed patogenami i owadami. W drewnie drzew znajdujących się pod wpływem szkodliwych imisji zaobserwowano zmniejszanie się liczby rzędów komórek drewna późnego, a także częściowy (klinowaty) lub nawet całkowity zanik słojów rocznych. Zanieczyszczenia atmosferyczne wywołują zakłócenia wymiany gazowej i gospodarki wodnej drzew, między innymi poprzez zapychanie (pyły, wosk) i paraliżowanie aparatów szparkowych. Na poziomie biochemicznym szkodliwe imisje atmosferyczne wywołują w igłach i liściach m. in. zmniejszenie zawartości chlorofilu a zwiększenie zawartości fenoli oraz aktywności enzymów odpowiedzialnych za odtruwanie komórek. Ponadto powodują zmniejszenie zawartości gibereliny, a zwiększenie zawartości kwasu abscyzynowego w organach drzew. Dla korzeni drzew szczególnie szkodliwe jest silne zakwaszenie gleby (wywoływane głównie imisją SO₂) prowadzące przy pH poniżej 4,2 do uwalniania jonów glinu (Al³⁺) oraz nagromadzenie w niej metali ciężkich (rtęć, ołów, kadm, cynk). Powodują one obumieranie włośników i drobnych korzeni oraz zahamowania we wzroście i rozwoju całego systemu korzeniowego. Zakwaszenie gleby przyczynia się do wypłukiwania wapnia, magnezu, potasu i innych ważnych dla drzew pierwiastków. Te same szkodliwe czynniki wpływają niekorzystnie na aktywność edafonu i procesy próchnicowania. Szczególnie dotkliwe dla drzew jest w tych warunkach ograniczenie rozwoju grzybów mikoryzowych, prowadzące nawet do wytworzenia się w miejsce symbiozy zachowań pasożytniczych grzyba. Uszkodzenia struktur i zahamowania funkcji życiowych, jakie wywołują szkodliwe imisje, zmniejszają odporność drzew na różnorodne stresy abiotyczne. Osłabione, drzewa stają się łatwym łupem patogenów grzybowych, owadów i innych szkodników. Przestają przyrastać, chorują i masowo zamierają. Zjawisko to, obserwowane na większą skalę od siedemdziesiątych lat ubiegłego wieku, określa się jako zamieranie lasów.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (na podstawie: Kuhn A. J., Bauch J., Schröder W.H. (1995): Monitoring uptake and contents of Mg, Ca and K in Norway spruce as influanced by pH and Al, using microprobe analysis and stabel isotope labellingk. Plant and Soil; Schmidt-Vogt H. (1989): Die Fichte. II/2 - Krankheiten. Schäden. Fichtensterben. Verlag Paul Parey, Hamburg i Berlin)

Publikacje powiązane tematycznie

Capecki Z. (1995): Udział i rola owadów w degradacji zdrowotności lasów górskich. Sylwan R. 139 nr 4;
Grodzki W. (1995): Zanieczyszczenia przemysłowe a gradacje szkodników owadzich w lasach górskich. Sylwan R.139 nr 5;
Keller Th. (1989): Oberirdische Wirkung von Luftschadstoffen auf Bäume und Pflanzenteile. Neuere Ergebnisse. W: Schmidt-Vogt H. 1989. Die Fichte. II/2 - Krankheiten. Schäden. Fichtensterben. Verlag Paul Parey, Hamburg i Berlin;
Kopcewicz J., Lewak S. (2002): Fizjologia roślin. PWN, Warszawa;
Kuhn A. J., Bauch J., Schröder W.H. (1995): Monitoring uptake and contents of Mg, Ca and K in Norway spruce as influanced by pH and Al, using microprobe analysis and stabel isotope labellingk. Plant and Soil;
Schmidt-Vogt H. (1989): Die Fichte. II/2 - Krankheiten. Schäden. Fichtensterben. Verlag Paul Parey, Hamburg i Berlin;