wietrzenie skał i minerałów

(Gleboznawstwo leśne), Wietrzenie skał to ich rozpad pod wpływem działania słońca, tlenu, dwutlenku węgla, wody i organizmów żywych. Zachodzi na powierzchni skał i w jej powierzchniowej warstwie. Produktem wietrzenia są między innymi zwietrzelina, rumosz, glina, minerały ilaste. Wyróżnia się:
→ wietrzenie fizyczne - jest powodowane dobowymi i sezonowymi wahaniami temperatury powierzchni skały.  Prowadzi to do występowania naprężeń, powodujących dezintegrację granularną skały, zmierzającą do rozluźnienia minerałów i ich rozsypania, a także pękanie i odpadania zewnętrznych fragmentów skały.  Duże znaczenie w wietrzeniu fizycznym odgrywa woda zamarzająca w szczelinach skalnych zwiększająca swoją objętość, co powoduje rozsadzanie skały. Podobne zachowuje się w szczelinach skalnych sól, która krystalizując zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę (tę funkcję widać lepiej w strefie suchej kuli ziemskiej). 

→ wietrzenie chemiczne - jest powodowane procesami rozpuszczania, ługowania, hydrolizy, hydratacji, karbonatyzacji, utleniania, redukcji,  zachodzących na powierzchni skały pod wpływem kontaktu z wodą, powietrzem i rozpuszczonymi w niej kwasami, prowadzących do zmiany budowy i powstania nowych produktów. Na tej drodze powstają minerały ilaste posiadające olbrzymie znaczenie glebotwórcze.

→ wietrzenie biologiczne - ten typ wietrzenia rozpoczyna się mechanicznym oddziaływaniem korzeni roślin na powstawanie i powiększanie szczelin w skałach. Korzenie wrastając w szczeliny umożliwiają tam życie innym organizmom, np. bakteriom, które swoimi funkcjami życiowymi przyczyniają się np. do utlenienia gipsu i powstawania siarki. Po obumarciu korzenie stają się materią organiczną, która jest pokarmem dla wielu żywych istot, a rozkład tej materii, to np. powstawanie kwasów próchnicznych, które przyczyniają się do dalszych etapów wietrzenia skały.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Klimaszewski M.1994. Geomorfologia Polski, t. 1 i 2, PWN, W-wa 1994. Starkel L. (red.) 1999. Geografia Polski - Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.

Publikacje powiązane tematycznie

Klimaszewski M.1994. Geomorfologia Polski, t. 1 i 2, PWN, W-wa 1994. Starkel L. (red.) 1999. Geografia Polski - Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa. Allen P. A. 2000. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. PWN Warszawa. Mojski E. J. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. PIG Warszawa.