Lasy Państwowe
Logo Encyklopedii Leśnej

wysoka temperatura

(Ekologia lasu, środowiskowe zagrożenia drzew i drzewostanów), Zagrożenie drzew przez wysokie temperatury jest w ich naturalnym środowisku zdecydowanie mniejsze niż przez temperatury poniżej 0°C. Najczęściej uszkadzane są młode igły i niezdrewniałe pędy. Rzadko dochodzi do zabicia całych drzew. Dość często na odsłoniętych powierzchniach dochodzi do zgorzeli siewek, która polega na oparzeniu szyjki korzeniowej na styku z rozgrzaną powierzchnią gleby, której temperatura przekracza nieraz 65°C. Niebezpieczne dla młodych drzew są również nie klimatyzowane, przegrzewające się szklarnie, czy tunele foliowe. Niekiedy dochodzi również do śmiertelnego przegrzania korzeni sadzonek w balotach lub kontenerach, jeśli nie chroni się ich przed bezpośrednią insolacją. Siewki większości naszych drzew znoszą temperaturę 45°C przez około 3 godziny, natomiast w temperaturze 55°C giną już po 10 minutach. Na ogół, aktywne tkanki drzew przez temperatury powyżej 50°C są dość szybko zabijane. Częściowo odwodnione tkanki (np. w pączkach) odznaczają się większą odpornością na wysokie temperatury.
Nabieranie odporności w odpowiedzi na stres wysokiej temperatury (zazwyczaj już powyżej 35°C) przebiega bardzo szybko - w ciągu zaledwie kilku godzin. W upalne dni odporność na wysokie temperatury jest wyższa wieczorem niż z rana. Proces utraty tak nabytej odporności po nastaniu niższych temperatur przebiega wolniej - w ciągu kilku dni. Wzrost temperatury powyżej krytycznej (zazwyczaj 40°C) powoduje zahamowanie normalnej syntezy białek i zastąpienie jej gwałtowną syntezą charakterystycznego zestawu “białek szoku wysokiej temperatury” (ang. skrót HSP), które pozwalają (przez pewien czas) utrzymać funkcjonowanie struktur komórkowych. Dalszy wzrost temperatury prowadzi do uszkodzenia chloroplastów i zaniku fotosyntezy, inaktywacji termolabilnych enzymów, przerwania metabolizmu białek i kwasów nukleinowych, dezintegracji błon komórkowych i w konsekwencji ustania selektywnego transportu membranowego oraz oddychania mitochondrialnego. W następstwie tych zjawisk komórki i całe tkanki obumierają.
Jeśli drzewa rosnące wewnątrz drzewostanu, odznaczające się cienką korowiną zostaną na wystawach południowych i południowo-zachodnich nagle odsłonięte (i eksponowane na silne promieniowanie), wówczas dochodzi u nich do zabicia miazgi i odpadania kory (zgorzel kory). Rozległe uszkodzenia miazgi bywają również powodem zabicia drzew podczas pożarów. Spalone igły, liście i pędy mogą się regenerować z pączków śpiących, ponieważ znajdująca się w stanie spoczynku, pozbawiona wodniczek tkanka merystematyczna jest dużo bardziej wytrzymała na wysoką temperaturę niż aktywne komórki.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (na podstawie: Jones H. G. (1992): Plants and microclimate. A quantitative approach to environmental plant physiology. Cambaridge University Press;
Kreeb K. (1979): Ekofizjologia roślin. PWN Warszawa; Larcher W. (2003): Physiological plant ecology. Springer Verlag, Berlin-Tokyo)

Publikacje powiązane tematycznie

Jones H. G. (1992): Plants and microclimate. A quantitative approach to environmental plant physiology. Cambaridge University Press;
Kopcewicz J., Lewak S. (2002): Fizjologia roślin. PWN, Warszawa;
Kreeb K. (1979): Ekofizjologia roślin. PWN Warszawa;
Larcher W. (2003): Physiological plant ecology. Springer Verlag, Berlin-Tokyo);
Kozlowski T., Kramer P. J., Pallardy G. 1991. The physiological ecology of woody plants. Academic Press Inc., San Diego-Toronto;
Puchniarski T.H. (2003): Klęski żywiołowe w lasach. Poradnik leśniczego. Metody zapobiegania i likwidacji. PWRiL, Warszawa;

Zdjęcia

Rysunki

Tabele

Mapy

Filmy

Pliki

Indeks alfabetyczny:

POPRZEDNI NASTĘPNY

Indeks tematyczny:

POPRZEDNI NASTĘPNY



Zgłoś uwagę do hasła

Maksymalny rozmiar: 5MB
Kontakt

Szybki kontakt